รายละเอียดในด้าน Music (ประสิทธิผลดนตรี)

ในการประกวดวงดนตรีลูกทุ่งเวทีต่างๆ หัวใจสำคัญที่กรรมการใช้ในการตัดสินและชี้วัดคุณภาพของวงไม่ได้มีเพียงแค่ความสนุกสนานครื้นเครง แต่ยังลงลึกไปในรายละเอียดขององค์ประกอบด้านดนตรี ซึ่งโดยหลักแล้วจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วนสำคัญ คือ Sing (การขับร้อง) และ Musicality (ความเป็นดนตรี) ซึ่งแต่ละส่วนมีเกณฑ์การพิจารณาที่แตกต่างกันไป ดังนี้

 

Sing เสียงร้องที่สมบูรณ์แบบและสื่ออารมณ์
ในส่วนของ "Sing" หรือ ด้านการขับร้อง จะเป็นการประเมินความสามารถของนักร้องนำเป็นหลัก โดยไม่ได้มองแค่ว่าร้องเพลงได้ไพเราะเพียงอย่างเดียว แต่ครอบคลุมถึงเทคนิคและองค์ประกอบต่างๆ ที่ส่งเสริมให้บทเพลงนั้นสมบูรณ์ที่สุด เกณฑ์การให้คะแนนในส่วนนี้มักจะประกอบไปด้วย

• คุณภาพของเสียง (Vocal Quality) น้ำเสียงของนักร้องมีความไพเราะ กังวาน สดใส และมีพลังหรือไม่ เหมาะสมกับบทเพลงลูกทุ่งที่เลือกมาขับร้อง
• ความถูกต้องของทำนองและจังหวะ (Pitch and Rhythm) การร้องตรงตามระดับเสียง (ไม่เพี้ยน) และรักษาจังหวะของเพลงได้อย่างแม่นยำตลอดทั้งบทเพลง
• อักขรวิธีและความชัดเจนของการออกเสียง (Diction and Articulation) การออกเสียงพยัญชนะ สระ และคำควบกล้ำในภาษาไทยอย่างถูกต้องและชัดเจน โดยเฉพาะ "ร" และ "ล" ซึ่งเป็นเสน่ห์ที่สำคัญของเพลงลูกทุ่ง
• เทคนิคและลีลาการขับร้อง (Vocal Technique and Style) การใช้เทคนิคต่างๆ ในการร้อง เช่น การเอื้อน การหางเสียง การใช้ลมหายใจ (Dynamic) การผ่อนหนักเบา ซึ่งล้วนเป็นเอกลักษณ์และเสน่ห์ของการร้องเพลงลูกทุ่ง
• การถ่ายทอดอารมณ์เพลง (Emotional Delivery) ความสามารถในการสื่อสารอารมณ์และความหมายของบทเพลงไปสู่ผู้ฟังได้อย่างลึกซึ้ง ไม่ว่าจะเป็นเพลงช้าที่เศร้าซึ้ง หรือเพลงเร็วที่สนุกสนาน นักร้องต้องสามารถทำให้ผู้ฟังคล้อยตามได้
• บุคลิกภาพและการแสดงออก (Stage Presence) การแสดงออกทางสีหน้า ท่าทาง และการสื่อสารกับผู้ชมบนเวทีอย่างเป็นธรรมชาติและเหมาะสมกับบทเพลง

 

Musicality ความเป็นเลิศของดนตรีและวงโดยรวม
ในส่วนของ "Musicality" หรือ ด้านความเป็นดนตรี จะเป็นการประเมินภาพรวมของวงดนตรีทั้งหมด ไม่ใช่แค่การบรรเลงเครื่องดนตรีแต่ละชิ้น แต่คือการผสมผสานและเรียบเรียงออกมาเป็นผลงานเพลงที่สมบูรณ์และมีความเป็นเลิศทางดนตรี เกณฑ์การให้คะแนนหลักๆ ในส่วนนี้ ได้แก่

• การเรียบเรียงเสียงประสาน (Arrangement) การออกแบบและเรียบเรียงดนตรีมีความคิดสร้างสรรค์ เหมาะสมกับบทเพลงและนักร้องหรือไม่ การแบ่งท่อนดนตรี (Intro, Solo, Ending) มีความน่าสนใจและส่งเสริมให้เพลงมีความโดดเด่นมากขึ้น
• ความสามารถและเทคนิคการบรรเลง (Instrumental Proficiency) นักดนตรีแต่ละคนมีความสามารถในการเล่นเครื่องดนตรีของตนเองในระดับสูง มีความแม่นยำ และสามารถแสดงเทคนิคที่น่าสนใจออกมาได้
• ความพร้อมเพรียงของวง (Ensemble) การบรรเลงของเครื่องดนตรีทุกชิ้นมีความพร้อมเพรียง กลมกลืน และเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ไม่มีการเล่นที่โดดหรือเหลื่อมล้ำกัน ซึ่งแสดงถึงการฝึกซ้อมมาเป็นอย่างดี
• ความสมดุลของเสียง (Balance) และ การผสมเสียง (Mix) ของเครื่องดนตรีแต่ละชิ้นและเสียงร้องมีความสมดุลพอดี ไม่มีเสียงใดเสียงหนึ่งดังหรือเบาจนเกินไป ทำให้ภาพรวมของเสียงที่ออกมามีความไพเราะน่าฟัง
• ความคิดสร้างสรรค์ทางดนตรี (Musical Creativity) การใส่ลูกเล่น ท่อนโซโล่ หรือการตีความบทเพลงในแนวทางใหม่ๆ ที่ยังคงความเป็นลูกทุ่ง แต่ก็แสดงให้เห็นถึงความคิดสร้างสรรค์และความสามารถของวง
• ภาพรวมของการนำเสนอ (Overall Presentation) การแสดงโดยรวมของทั้งวงมีความน่าสนใจและสอดคล้องกัน ตั้งแต่การยืนตำแหน่งบนเวที ไปจนถึงการส่งและรับอารมณ์ระหว่างนักร้องและนักดนตรี

 

โดยสรุปแล้ว การประกวดวงดนตรีลูกทุ่งที่ประสบความสำเร็จนั้น จำเป็นต้องมีความยอดเยี่ยมในทั้งสองส่วน คือมี นักร้อง (Sing) ที่มีความสามารถในการขับร้องอย่างครบเครื่อง และมี วงดนตรี (Musicality) ที่แน่นด้วยฝีมือการบรรเลงและการเรียบเรียงที่สร้างสรรค์ ซึ่งเมื่อสองส่วนนี้ผสมผสานกันอย่างลงตัว ก็จะเกิดเป็นโชว์ที่สมบูรณ์แบบและสามารถสร้างความประทับใจให้กับคณะกรรมการและผู้ชมได้อย่างแท้จริง

การแบ่งสัดส่วนของคะแนนในด้าน Sing และ Musicality

 

 

รายละเอียดในด้าน Visual (ประสิทธิผลด้านภาพ)

Visual ในวงดนตรีลูกทุ่ง ไม่ใช่แค่เรื่องของ "หางเครื่อง" หรือแดนเซอร์เท่านั้น แต่คือ ทุกสิ่งที่ผู้ชมมองเห็นบนเวที ซึ่งต้องทำงานประสานกันเพื่อส่งเสริมอารมณ์เพลงและสร้างความประทับใจ โดยองค์ประกอบหลักๆ ของ Visual สามารถอธิบายได้ดังนี้

การออกแบบท่าทางและการเคลื่อนไหว (Choreography & Staging)
เป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวของทุกคนบนเวที

• การออกแบบท่าเต้น (Choreography) ความสวยงาม ความคิดสร้างสรรค์ และความแข็งแรงของท่าเต้นที่นักร้องและแดนเซอร์ใช้ สื่อสารอารมณ์และเรื่องราวของเพลงได้ดีเพียงใด
• การแปรแถว (Formations / Drill) การจัดวางตำแหน่งและเคลื่อนที่ของนักแสดงและนักดนตรีบนเวที (Blocking) เพื่อสร้างภาพที่สวยงาม แปลกใหม่ และมีความหมาย
• การใช้พื้นที่เวที (Use of Stage) การใช้พื้นที่บนเวทีทั้งหมดอย่างชาญฉลาด ไม่กระจุกอยู่แค่จุดใดจุดหนึ่ง ทำให้การแสดงดูมีมิติและน่าสนใจ
• การมีส่วนร่วมของนักดนตรี (Musician Involvement) ในการประกวดสมัยใหม่ นักดนตรีไม่ได้ยืนนิ่งๆ อีกต่อไป อาจจะเข้าไปมีส่วนร่วมกับการแสดง

 

คุณภาพและความสามารถในการปฏิบัติ (Performance Quality)
เป็นตัวชี้วัดว่าสิ่งที่ได้ปฎิบัตออกมานั้น มีคุณภาพเพียงใด

• พื้นฐานที่ถูกต้องและความสามารถ (Technique and Skill) หลักการที่ถูกกำหนดไว้ว่าเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพและถูกต้องในการกระทำสิ่งนั้นๆ เช่นพื้นบานการเต้นที่ใช้ร่างกายได้อย่างถูกต้องตามหลักของกายภาพ ความเป็นธรรมชาติจนนำไปสู่การมีความสามารถที่ยอดเยี่ยม
• ความพร้อมเพรียงและความแม่นยำ (Uniformity / Precision) ในการเคลื่อนไหวของนักแสดงทุกคน เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้โชว์ดูดี มีความสวยงาน และบ่งบอกถึงพื้นฐานที่ถูกต้องและความสามารถ (Technique and Skill) ที่ดีเยี่ยม ซึ่งจะส่งผลตามกันมาเป็นลำดับ
• ความสะอาดและความชัดเจน (Clarity & Cleanliness) ภาพรวมของการแสดงต้องดูสะอาดตา การเคลื่อนไหวชัดเจน ท่าเต้นคมชัด การแปรแถวไม่ชนกัน ซึ่งแสดงถึงการฝึกซ้อมมาอย่างดี

 

ตัวอย่าง วงที่มีนักร้องยอดเยี่ยม การบรรเพลงของนักดนตรีทำได้อย่างสมบูรณ์ แต่หางเครื่องเต้นไม่พร้อมเพรียงกัน การเปลี่ยนตำแหน่งต่าง ๆ ทำได้ไม่ดี ก็อาจทำให้คะแนน Visual ลดลงได้ หรือในทางตรงกันข้ามเช่นเดียวกัน

 

การแบ่งสัดส่วนของคะแนนในด้าน Visual

 

 

General Effect (GE) (ประสิทธิผลโดยรวม/ความประทับใจโดยรวม)

General Effect หรือที่มักเรียกสั้นๆ ว่า "GE" เป็นหัวใจที่สำคัญที่สุดและมักจะมีสัดส่วนคะแนนมากที่สุด เป็นการบูรณาการระหว่าง Music และ Visual เข้าด้วยกัน เพื่อตอบคำถามสุดท้ายว่า โดยรวมแล้วโชว์นี้สร้างความประทับใจได้มากเพียงใด?

 

• ความเป็นเอกภาพของโชว์ (Unity and Cohesion) ดนตรี (Music) และ ภาพ (Visual) ที่นำเสนอ สอดคล้องและเป็นไปในทิศทางเดียวกันหรือไม่ ทั้งสองส่วนทำงานร่วมกันเพื่อเล่าเรื่องราวหรือสื่อสารคอนเซปต์เดียวกันได้อย่างไร้รอยต่อหรือไม่
• การสื่อสารและการเข้าถึงผู้ชม (Audience Communication and Engagement) การแสดงทั้งหมดสามารถดึงดูดอารมณ์และสร้างการมีส่วนร่วมกับผู้ชมได้มากเพียงใด สามารถทำให้ผู้ชมรู้สึกตื่นเต้น สนุกสนาน หรือซาบซึ้งไปกับโชว์ได้หรือไม่
• ความน่าจดจำและผลกระทบหลังจบโชว์ (Memorability and Impact) เมื่อการแสดงจบลง มีฉากหรือท่อนไหนที่ยังคงติดอยู่ในความทรงจำหรือไม่ โชว์นี้สร้างความรู้สึก "ว้าว" หรือความประทับใจที่แตกต่างจากวงอื่นได้มากน้อยเพียงใด
• ความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรม (Creativity and Innovation) วงได้นำเสนอสิ่งใหม่ๆ ที่น่าสนใจและแตกต่างไปจากมาตรฐานเดิมๆ หรือไม่ ไม่ว่าจะเป็นการตีความเพลง การออกแบบโชว์ หรือการผสมผสานแนวดนตรี
• พลังงานและความสมบูรณ์ของการแสดง (Energy and Completeness) พลังงานที่ส่งออกมาจากทั้งวงตั้งแต่ต้นจนจบมีความสม่ำเสมอและทรงพลังหรือไม่ ภาพรวมทั้งหมดของโชว์ดูกลมกล่อม สมบูรณ์ และจบลงอย่างน่าประทับใจหรือไม่
• บุคลิกภาพและการแสดงออกทางสีหน้า (Expression and Stage Presence) พลังงานโดยรวมของวงที่สื่อสารออกมาทางภาพเป็นอย่างไร ทุกคนบนเวทีแสดงออกทางสีหน้าและอารมณ์ที่สอดคล้องกับเพลงหรือไม่ สามารถดึงดูดสายตาของผู้ชมได้ตลอดการแสดงหรือไม่

 

การแบ่งสัดส่วนของคะแนนในด้าน General Effect

 

สรุป

ระบบที่มีการแบ่งสัดส่วน (Caption) อย่างชัดเจน "Music - Visual - General Effect" คือการไปสู่การประเมิน "ศิลปะของการแสดง" อย่างแท้จริง วงดนตรีลูกทุ่งที่ประสบความสำเร็จในเวทีระดับสูง จึงต้องเป็นวงที่ไม่ได้มีเพียงฝีมือ แต่ต้องเป็น "นักเล่าเรื่อง" ที่ยอดเยี่ยม สามารถใช้ทั้งเสียงดนตรีและภาพบนเวทีเพื่อสร้างประสบการณ์ที่น่าจดจำและส่งผลกระทบต่อความรู้สึกของผู้ชมได้อย่างสมบูรณ์แบบ และจะช่วยให้มีการตระหนักและให้ความสำคัญถึงการพัฒนาในทุกส่วนของวงไปพร้อม ๆ กัน เพราะหากมีส่วนใดส่วนหนึงที่ไม่มีคุณภาพเพียงพอ คะแนนในส่วนนั้นก็จะหายไป

นอกจากนี้ระบบที่มีการแบ่งสัดส่วนที่ชัดเจนจะทำให้วงตระหนักได้่ว่าส่วนไหนที่ดีเยี่ยมและส่วนไหนที่ต้องปรับปรุง รวมทั้งจะเป็นการนำไปสู่การตัดสินที่มีมาตรฐานและสามารถอธิบายเหตุผลของคะแนนได้่เป็นอย่างดี

 

กล่าวโดยสรุปได้ดังนี้

• Music / Visual คือ การวิเคราะห์ (Analyze)
• General Effect คือ การรับรู้และตอบสนอง (React)

 

สรุปภาพรวมสัดส่วนการให้คะแนน

 

 

ภาพแสดง Recap ของคะแนน ทั้ง 4 ส่วน และจะใช้กรรมการตัดสินทั้งหมด 4 ท่าน ตามความถนัดในแต่ละด้าน